วันจันทร์ที่ 13 มิถุนายน พ.ศ. 2554

ภูมิปัญญาการย้อมสีแดงจากครั่ง



ครั่ง เป็นตัวแมลงเล็กๆ มีขนาดโตเท่าตัวไร ดำเนินชีวิตโดยวิธีใช้ปากดูดกินน้ำเลี้ยงจากต้นไม้เป็นอาหารและถ่ายมูลออกมาเป็นสีแดงเกาะติดอยู่บนกิ่งไม้ที่ตัวครั่งเกาะทำรังอยู่

การทำสีแดงจากครั่ง การทำสีจากครั่ง สีจากครั่งที่ได้จากการสกัดน้ำล้างครั่งโดยสารละลาย (ด่างชนิดอ่อน) เช่นโซเดียมคาร์บอเนต หรือ โซเดียมไบคาร์บอเนต เมื่อแยกเอาส่วนที่ไม่ละลายออก เหลือแต่น้ำครั่งแล้วเอาไปเคี่ยวให้แห้งผึ่งและบดเป็นผงนำไปใช้สีจากครั่งนี้ใช้ย้อมผ้าไหม ฝ้าย ย้อม ขนสัตว์ และใช้ผสมปรุงอาหารและขนม จากการวิเคราะห์ทางวิทยาศาสตร์สีจากครั่งไม่เป็นพิษแก่ ร่างกายแต่อย่างใด

วิธีการย้อมครั่งสูตรที่ 1
นำครั่งมาตากแดดให้แห้ง ตั้งไฟต้มน้ำให้เดือด นำฝ้ายชุบน้ำให้เปียก นานประมาณ 6 ชั่วโมง บิดพอเหมาะ กระตุกให้เรียงเส้น นำลงไปแช่ในน้ำสีที่เตรียมไว้ 30 นาที ยกลง บิดให้แห้งล้างน้ำให้สะอาด

วิธีการย้อมครั่งสูตรที่2
การย้อมสีแดงครั่ง ใช้ครั่ง 2 กิโลกรัม ต่อฝ้าย 1 กิโลกรัม นำครั่งตำให้แหลกแช่น้ำให้อ่อนดีใส่ ถุงหรือห่อผ้าแขวนรองน้ำที่หยดไว้ น้ำสีแรกเป็นสีแดงเข้ม เติมน้ำกรองอีกเป็นสีที่ 2 และทำอีก เป็นน้ำสีที่ 3 แต่ตามธรรมดาใช้เพียง น้ำที่ 3 หากเกินกว่านี้ไปสีจะจืดย้อมไม่ค่อยติด

วิธีการย้อมครั่งสูตรที่3
การย้อมสีแดงจากครั่ง ครั่งดิบ 1 กิโลกรัม มะขามป้อม 8-10 กิโลกรัม วิธีทำ นำผลมะขามป้อมที่เตรียมไว้โขลกให้ละเอียด บีบกรองเอาแต่น้ำของผลมะขามป้อม (ส่วนกากทิ้งไว้) นำฝ้ายที่เตรียมพร้อมจะย้อมซักน้ำสะอาดบิดให้หมาดสลัดฝ้ายให้คลายตัว เสร็จแล้วนำมาคลุกกับน้ำมะขามป้อมที่เตรียมไว้ บีบพอหมาดนำไปตากแดดประมาณ 3-4 วัน

วิธีการย้อมครั่งสูตรที่4
น้ำครั่งดิบประมาณ 1 กิโลกรัมต่อน้ำด่างประมาณ 15 ลิตร นำครั่งดิบตำให้ละเอียด นำไป ผสมกับน้ำด่าง (ซึ่งได้จากน้ำขี้เถ้า) ต้มจนเดือด เสร็จแล้วเอาฝ้ายที่เตรียมไว้ลงย้อม ถ้าสีจาง เติมครั่งลงไปอีกจะได้สีแดงตามต้องการ

วิธีการย้อมครั่งสูตรที่5
ตำครั่งให้ละเอียดนำไปต้ม จนกระทั่งน้ำครั่งละลายมีสีแดงเข้มนำเส้นฝ้ายหรือเส้นไหมที่ เตรียมไว้ลงต้มประมาณ 15 นาที หรือมากกว่านั้นดูจนน้ำสีครั่งจืด จึงนำฝ้ายหรือไหมนั้นขึ้น จากน้ำครั่งที่ต้มบิดจนแห้งนำไปผึ่งแดดจนแห้ง u3648 .ก็บไว้ใช้ต่อไป

กระบวนการย้อมครั่ง
การเตรียมฝ้ายสำหรับการย้อมใช้กระบวนการ เช่นเดียวกับการเตรียมฝ้ายในการย้อมทั่วไป เตรียมวัสดุในการย้อมครั่งให้ครบถ้วน ตำครั่งให้ละเอียดด้วยครกหรือบดให้ ละเอียดด้วยเครื่องบดไฟฟ้า ชั่งอัตราส่วนที่ระบุจนครบ


วัสดุอุปกรณ์
ถุงผ้า 1 ถุง กะละมังเส้นผ่าศูนย์กลาง 6 - 10 นิ้ว (จำนวน 2 - 3 ใบ)
ถ้วยตวง 1 ชุด
ตาชั่งละเอียด 1 ตัว
ช้อนตวง 1 ชุด
ไซริงด์ 6 ซีซี. และ 50 ซีซี 1 อัน
อัตราส่วนผสม
น้ำอุ่น 1 ถ้วยตวง
ครั่งตำละเอียดร่อนแล้ว 45 - 50 กรัม
โซดาแอช (โซดาคาร์บอเนต) 1 กรัม
น้ำยากันสีตก (fixing) 1 ซีซี.
pH. 12 ครั่งตำละเอียดร่อนแล้ว


ขั้นตอนในการผสม
นำครั่งร่อนละเอียดมาชั่ง น้ำหนัก 50 กรัมใส่ภาชนะ เติมน้ำอุ่นลงในภาชนะที่ใส่ครั่งร่อน ละเอียด 1 ถ้วยตวง
เติมโซดาแอช 1 กรัม ลงในภาชนะที่ใส่ ครั่งร่อนละเอียด นำน้ำยากันสีตก 1 ซีซี. (fixing) ผสมลงในภาชนะเดียวกับภาชนะที่เติมโซดาแอช คนให้ส่วนผสมเข้ากันดี โดยสังเกตจากฟองที่เกิดขึ้นด้านบนของน้ำย้อมครั่งรอจนกระทั่งฟองดังกล่าวยุบลงหมด เทส่วนผสมลงหมดลงในถุงผ้าเพื่อกรองเอาแต่น้ำสีแดงครั่ง (สีครั่ง)จากครั่งที่ดำหรือบดละเอียด นำฝ้ายที่เตรียมไว้แล้วจุ่มลงในน้ำย้อมครั่งบีบๆ คั้นๆ ให้น้ำย้อมครั่งซึมเข้าสู่เส้นใยฝ้ายจนทั่ว บีบ บิด ฝ้ายที่ย้อมพอหมาดนำขึ้นราวตากจนแห้ง หากสีครั่งที่ย้อมยังไม่เป็นที่พอใจ สามารถแก้ไขได้ โดยการย้อมทับเป็นครั้งที่ 2 3 4 5 หรือ 6จนกว่าจะได้สีที่ต้องการ
แช่ฝ้ายที่ย้อมสีครั่งเมื่อตากแห้งแล้วลงในน้ำยากันสีตกอีก 1 ครั้งโดยใช้น้ำยากันสีตก 1 ซีซี. หรือครึ่ง ถ้วยตวง(ในกรณีที่เป็นน้ำ) น้ำ 1 ถ้วยตวง แช่ฝ้ายที่ย้อมสีครั่งแล้ว 15 - 30 นาที หากเป็นผงใช้น้ำยากันสี ตก2 ช้อนแกงต่อน้ำอุ่น 1 ถ้วยตวง
บิดขึ้นราวตากให้แห้ง นำไปซักในน้ำสะอาดจนน้ำใสจะได้ฝ้ายสีแดงจากการย้อมครั่ง


ที่มา : http://ltt.cru.in.th/texler_klank.php

ไม่มีความคิดเห็น:

แสดงความคิดเห็น